- laniakea Samanyolu galaksisi saatte 22 milyon km hızla, 652 milyon
- ışık yıh uzaktaki gizemli bir noktaya doğru çekiliyor. Üstelik
- uzaydaki bu noktanın yerini yanhş hesapladığımız ortaya çıktı. Peki
- galaksimizle birlikte 100 bin galaksiyi kendine çeken
- Büyük Çekici
- nedir ve nerede yer ahyor?
- Galaksilerin çobanı Büyük Çekici
- Bilim insanları 1980’lerin başından beri Samanyolu’nun yerel
- galaksi grubuyla birlikte bizden 100 milyon ışık yıh uzakta bulunan
- Virgo üst galaksi kümesine doğru hareket ettiğini biliyordu.
- Ancak, yapılan araştırmalar Evren’deki 10 milyon üst galaksi
- kümesinden biri olan Virgo’nun da Dünya’dan 250 milyon ışık yıh
- uzaktaki dev bir yerçekimi merkezine doğru hareket ettiğini ortaya
- koydu. Uzayın haritasını çıkaran gökbilimciler bu yerçekimi
- merkezine Büyük Çekici adını verdiler.
- Her şey daha yeni başhyor
- Oysa Büyük Çekici ismini vermekle uzay haritası hikayesi bitmiyor,
- tersine yeni başhyordu; çünkü uzayda karanlık madde vardı. Bilim
- insanları, Samanyolu galaksisi ile diğer galaksilerdeki yıldızları bir
- arada tutan ek yerçekimini sağlayan görünmez karanlık maddenin
- varhğını ilk kez Virgo üst galaksi kümesinde tespit ettiler.
- Elbette uzaydaki tüm galaksileri ve yıldızları tek tek sayamazdık. Bu
- yüzden Virgo’nun kütlesini dolayh yollarla hesaplamaya çahştık. Bu
- da bize karanlık maddeye ilişkin ilk kanıtları sağladı: Samanyolu
- galaksisi için kütle/yıldız oranı 63,8 çıkıyor; yani galaksimizde
- görünen her bir yıldız kütlesine karşı 63,8 görünmez madde kütlesi
- var.
- Virgo üst galaksi kümesinde ise her görünen yıldız kütlesine karşı
- 300 görünmez madde kütlesi var. Görünen kütle ile görünmeyen
- (karanhk) kütle arasındaki farkı gezegenler ve kara delikler gibi ışık
- saçmayan cisimlerle açıklayamazdık. Böylece Samanyolu galaksisi
- ile diğer galaksileri bir arada tutan görünmez karanlık madde fikri
- ortaya çıktı.
- Karanlık madde teorilerini size daha önce anlattığım için burada
- değinmeyeceğim; ancak Büyük Çekici hikayesinin karanlık
- maddenin keşfedilmesiyle birlikte sona ermediğini belirtmek isterim.
- Sadece Büyük Çekici’nin kitabını yazarken yeni bir bölüme geçtik:
Şubat 1950’de Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley’deki laboratuvarda küriyumun alfa parçacıkları (helyum iyonları) ile bombardıman edilmesiyle üretildi. Aktinit serisinin dokuzuncu üyesi ve sentezlenen altıncı uranyum ötesi elementtir. Yüksek atom ağırlığına sahip elementler içinde, aynştaynyumun ardından çıplak gözle görülebilecek miktarı üretilebilen ikinci elementtir. Element, keşfedildiği Kaliforniya Üniversitesi ve Kaliforniya eyaletinin onuruna bu şekilde isimlendirildi. Kaliforniyum normal basınç altında biri 900 °C’nin üstünde ve diğeri 900 °C’nin altında olmak üzere iki farklı kristal yapıda bulunur. Yüksek basınçta üçüncü bir kristal yapı söz konusudur. Kaliforniyum oda sıcaklığında hava ile temas ederse yavaşça matlaşır. Bilinen yirmi izotop içinde kaliforniyum-251 898 yıllık yarı ömrü ile elementin en kararlı izotopudur. Bu kısa yarı ömür elementin yerkabuğunda bulunmadığı anlamını da taşır. Yarı ömrü 2,64 yıl olan kaliforniyum-252 en yaygın olarak kullanılan izotoptu
Yorumlar
Yorum Gönder