Mars'taki esrarengiz kayalar hikayesi

 Mars'ın tarihini, zaman içinde nasıl oluştuğunu ve geliştiğini belirlemek, onlarca yıldır Kızıl Gezegene hem yörünge hem de gezici misyonlarının hedefi olmuştur.

Bu Mars görevlerinden birkaçından elde edilen verileri analiz eden Arizona Eyalet Üniversitesi Dünya ve Uzay Araştırmaları Okulu'ndan Steve Ruff liderliğindeki bir araştırma ekibi, Gusev krateri ve Jezero krateri içindeki ve çevresindeki esrarengiz olivin bakımından zengin anakayanın bir tür kaya olabileceğini belirledi. Hem magmatik hem de tortul olan ve muazzam volkanik kalderalardan gelen felaketli patlayıcı püskürmelerin sonucu olarak oluşan "ignimbirit" olarak adlandırılır.

Ekip doğruysa, bu, Mars'ın diğer yerlerindeki olivin bakımından zengin anakayanın daha iyi anlaşılmasına yol açabilir ve ayrıca Mars'ın erken tarihinde daha yaygın olan bir volkanizma tarzını gösterebilir. Çalışmalarının sonuçları yakın zamanda Icarus'ta yayınlandı .

Ruff, "Nili Fossae adı verilen ve Jezero kraterini içeren bir bölgenin büyük bölümlerini kaplayan olivince zengin anakayanın kökeni hakkında pek çok fikir var" dedi. "Yaklaşık 20 yıldır devam eden bir tartışma."

Olivin ve ayrıca karbonat bakımından zengin ana kayanın ortaya çıkması, 16 yıl önce NASA'nın Spirit gezgini tarafından keşfedilen Gusev kraterini ve Mars 2020 Perseverance gezgininin şu anda Jezero kraterinde keşfetmekte olduğu Nili Fossae bölgesini birbirine bağlıyor. Her iki konum da Mars'ta tespit edilen en yüksek olivin bolluğuna sahiptir. Geniş ölçüde ayrılmış olivince zengin kayaçların bileşim ve morfolojilerindeki benzerlikler daha önce araştırılmamıştı. Şimdi benzer bir şekilde oluştukları görülüyor.

Olivin, Mars'ın mantosunda oluşan magmadan gelen yaygın bir silikat mineralidir (aynı süreç Dünya'da da gerçekleşir). Bu nedenle, bir tür volkanik süreç, Mars'taki olivin bakımından zengin kayaların kökeni için makul bir açıklamadır. Ancak lav akıntılarından olivin'i mantodan yukarı tarayan dev bir darbeye kadar uzanan senaryolar daha önce önerilmişti.

Ruff ve ekibi, volkanik bulutlardan nazikçe biriken külü içeren önde gelen bir hipotezi test etmeyi amaçladı. Ancak gözlemleri çok daha şiddetli bir tarihi ortaya çıkardı.

Özellikle, Ruff, Mars gezgini Spirit'in Mikroskobik Görüntüleyicisinden (bir jeologun el merceğine benzer) görüntülerin mozaiklerini inceledi ve alışılmadık bir dokuya sahip kayaları fark etti. Ruff, Dünya'daki kaya resimlerinin bulunduğu bir çevrimiçi kütüphaneye başvurdu ve Mars'taki mozaiklerdekilere oldukça benzeyen dokulara sahip bazı volkanik kayalara rastladı 

Görüntüler, aynı anda hem magmatik hem de tortul olan "ignimbrit" adı verilen bir kaya türündendi. İgnimbiritler, Dünya'da bilinen en büyük volkanik patlamalardan kaynaklanan piroklastik kül, pomza ve blokların akışlarının bir sonucu olarak oluşur.

Ruff, "Yerleri saran bir sıcak gaz bulutu ve neredeyse erimiş kül ve pomzanın manzara boyunca düzinelerce kilometre boyunca aktığını ve sadece birkaç gün içinde yüzlerce fit kalınlığa kadar katmanlar halinde yığıldığını hayal edin" dedi.

Yerleşmelerini takiben, ignimbirit yatakları aylar veya yıllar boyunca yavaş yavaş soğur. Bu, kalın kül ve pomza yığınları olarak oluşan, soğutma derzleri olarak bilinen karmaşık kırık ağlarına yol açar. Ruff, Mars'taki olivince zengin anakaya yataklarında belirgin şekilde benzer kırılma paternlerini fark etti ve ignimbirit kökenine dair kanıtlara katkıda bulundu.